Zatrudnianie młodzieży w okresie wakacyjnym

Wakacje to okres, który wiele młodych osób decyduje się wykorzystać nie tylko na odpoczynek od szkoły, ale także do zarobienia własnych pieniędzy. Co ważne mogą to robić nie tylko osoby pełnoletnie, ale także te, które nie ukończyły jeszcze 18-stego roku życia. Jak to jednak zrobić legalnie? Gdzie szukać pracy i jakie są zasady zatrudniania niepełnoletnich?

Prawo pozwala na pracę młodzieży młodszej niż 18-ście lat. Regulacje różnią się jednak w zależności od wieku – inne są dla dzieci i młodzieży młodszej niż 15-ście lat, a inne dla starszych. Jeśli więc masz mniej niż piętnaście lat zapraszamy do tego artykułu.

Problem piętnastolatków

Do niedawna granicznym wiekiem, w którym młodzież mogła rozpocząć przygodę na rynku pracy było ukończenie 16-stego roku życia. W 2018 roku ustawodawca zmienił jednak część przepisów, obniżając ten próg do 15-stego roku życia, umożliwiając w ten sposób np. pracę w trakcie wakacji po ukończeniu szkoły podstawowej, a przed rozpoczęciem szkoły średniej (o ile ktoś oczywiście urodził się w pierwszej połowie roku). Niestety zrobił to jedynie częściowo, zmieniając artykuły 190 Kodeksu pracy, pomijając przy tym zapisy znajdujące się dalej, a konkretnie w artykułe 304⁵ k.p.

Tym samym powstała rozbieżność w przepisach, gdyż wedle artykułu 190 k.p.: „Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 15 lat”, natomiast artykuł 304 k.p.: „Wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone wyłącznie na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową i wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka, a także zezwolenia właściwego inspektora pracy.”. Gdyby interpretować przepisy te dosłownie, że w wspominanych podmiotach mogłyby pracować tylko i wyłącznie osoby mające piętnaście i więcej lat lat. A przecież w teatrach, serialach, reklamach zatrudniane są nawet kilkuletnie dzieci!

Pracodawcy mają więc problem z tym jak interpretować te przepisy. Stawia to w bardzo problematycznej sytuacji osoby mające piętnaście lat, gdyż wielu z nich obawia się ich zatrudniać, z uwagi na wspomniany wyżej artykuł 304 k.p. Najpewniej ta sytuacja wyniknęła z przeoczenia ustawodawcy, który chciał umożliwić pracę przed rozpoczęciem szkoły średniej (do której obecnie idzie się rok wcześniej niż kiedyś), jednakże zmienił tylko część przepisów. Tym samym w obecnym stanie prawnym i wedle opinii kilku prawników, do których wróciłem się o pomoc… DOKOŃCZ

16-sto latkowie

W dużo lepszej sytuacji jest młodzież, która rozpoczęła już przygodę ze szkołą średnią. W ich przypadku nie ma wątpliwości prawnych, czy można ich legalnie zatrudnić. W § 1 artykułu 191 kodeksu pracy, ustawodawca nakazuje dostarczyć zaświadczenie lekarskie o tym, że wykonywana praca nie będzie zagrożeniem dla ich zdrowia. Aby takie zaświadczenie uzyskać, należy wskazać, że będzie to tzw. praca lekka. Tym samym nie można pracować np. przy przenoszeniu ciężarów czy załadunku towarów, oraz wymagająca nienaturalnej postawy – a więc praca np. przy zbiorach owoców czy warzyw także budzi kontrowersje.

Ważnym aspektem jest to, że młodzi muszą pracować krócej niż osoby pełnoletnie – maksymalnie 7 godzin dziennie i 35 godzin w ciągu tygodnia. Nie jest legalne wykonywanie nadgodzin, nawet gdy wyrazi się na to dobrowolną zgodę.

Dodatkowo zabroniona jest praca w godzinach nocnych. Tym samym jedyne dopuszczalne godziny pracy do od 6:00 rano do 22:00 wieczorem.

Oczywiście praca ta nie może utrudniać obowiązku szkolnego, jednakże w artykule tym skupiamy się na pracy wakacyjnej, a więc w okresie gdy zajęć szkolnych nie ma.

Przed rozpoczęciem pracy pracodawca powinien przeprowadzić szkolenie z BHP i skierować pracownika na badania lekarskie. Dotyczy to zarówno osób pełnoletnich, jak i młodszych. W przypadku małoletnich wymagane jest jeszcze wskazanie listy lekkich prac, które będzie wykonywać nastolatek.

Czy jest wymagana zgoda rodziców?

W przepisach związanych z zatrudnianiem osób niepełnoletnich nie ma artykułu o obowiązku uzyskania na pracę zgody rodziców bądź opiekunów prawnych. Jednakże warto mieć świadomość, że osoby niepełnoletnie nie mogą samodzielnie podpisywać umów, gdyż nie posiadają jeszcze tzw. pełnej zdolności do czynności prawnych. Dlatego aby nie było wątpliwości prawnych na podpisanej umowie o pracę znajdował się podpis opiekuna prawnego.

Warto wiedzieć, że dochody z pracy dziecka, które nie ukończyło 18-stego roku życia, niezależnie od ich wysokości, nie pozbawiają rodziców prawa do skorzystania z tzw. ulgi prorodzinnej! To bardzo ważny aspekt, bo w jeśli pełnoletnie dziecko zarobi w roku więcej niż 3089 zł, rodzic nie ma prawa do skorzystania z tej ulgi.

Gdzie szukać pracy?

W dzisiejszych czasach przede wszystkim w Internecie – w serwisach z ogłoszeniami, bądź na stronie lokalnego Urzędu Pracy. Przed podjęciem pracy i skontaktowaniu się z pracodawcą, warto poszukać informacji na jego temat – czy regularnie wypłaca wynagrodzenia, czy nie nakazuje wykonywania cięższych prac, niż jest to dozwolone w ustawie itp. Przed rozpoczęciem pracy zawsze warto poznać reputację pracodawcy na rynku – niezależnie od tego czy jest to pierwsza praca w życiu, czy kolejna. Może to zaoszczędzić wielu nerwów w przyszłości.

Jeśli więc macie więcej niż szesnaście lat i chcecie wykorzystać wakacje aby zarobić legalnie pieniądze, prawo nie stwarza już tak wielu przeszkód, jak w przypadku osób młodszych. Pamiętajcie, że macie prawo do przychylniejszego traktowania ze strony pracodawcy, a w szczególności do tego, żeby odmówić wykonywania ciężkich i niebezpiecznych czynności. Obowiązują Was także identyczne jak dorosłych przepisy w kwestii wynagrodzeń – obecnie (w 2021 roku) minimalna stawka godzinowa to 18,30 zł brutto, a młodzi do ukończenia 26-stego roku życia nie płacą podatku PIT. Tym samym stawka brutto jest tym ile zarabiacie „na rękę”.

Warto więc zastanowić się nad pomysłem podjęcia zatrudnienia w okresie wakacji. Może to być ciekawe doświadczenie, okazja do tego by w jeszcze bardziej produktywny sposób wykorzystać czas wolny od szkoły oraz – w szczególności – zarobić własne pieniądze. Często zmienia to sposób myślenia, gdy po raz pierwszy doświadczy się tego, że na zwykłą pizzę trzeba zwykle pracować przez nawet półtorej godziny. Słowa rodziców – „mamy jedzenie w domu”, który słyszał zapewne każdy nastolatek, stają się wtedy zdecydowanie bardziej zrozumiałe.