Zarabianie pieniędzy przez dzieci do 15-stego roku życia

Kiepski stan finansów to sytuacja, która dotyka wiele także bardzo młodych osób. Aby więc kupić upragniony tablet czy smartfon, część młodzieży decyduje się w trakcie wakacji lub ferii pójść do pracy.  W przypadku starszej młodzieży, która ukończyła szesnaście lat, przepisy są w miarę precyzyjne i dopuszczają możliwość zatrudnienia. Problem pojawia się gdy osoba młodsza chciałaby zarobić pierwsze pieniądze. Czy to legalne? I w jaki sposób można to zrobić bez względu na wiek?

Stan prawny związany z zatrudnieniem osób niepełnoletnich jest znacząco różny w zależności od tego w jakim wieku jest potencjalny pracujący. Aby więc ułatwić odnalezienie się w gąszczu przepisów w tym artykule skupiamy się tylko na pracy osób najmłodszych, a więc tych, którzy nie ukończyli jeszcze 15-stego roku życia. Szczegóły dotyczące pracy starszych, acz niepełnoletnich dzieci znaleźć można tutaj.

Młodzież do 15-stego roku życia

Zasadniczo polskie prawo niemal całkowicie zakazuje zarobkowej pracy młodzieży do 15-stego roku, nakazując jej skupienie się na nauce. W zakazie tym przygotowano jednak kilka wyjątków, przewidujących sytuację, w których zatrudnianie dzieci jest niezbędne i nie można ich zastąpić w żaden inny sposób.

Osoby mające mniej niż trzynaście lat znajdują się pod szczególną ochroną prawną. Nie dysponują oni tzw. częściową zdolnością do czynności prawnych, więc nie mogą samodzielnie podpisywać umów. Tym samym legalne podjęcie pracy przez takie osoby jest szczególnie utrudnione, bo podpisana z taką osobą umowa byłaby sprzeczna z polskim prawem. I w tym przypadku jest jednak wyjście – umowę w imieniu swojego dziecka podpisują rodzice, a ono jedynie – pod ich nadzorem – wykonuje pracę. W tym przypadku jednak wszystkie pieniądze trafiają na konto dorosłych opiekunów, a dopiero oni, wedle własnego uznania, mogą przekazać jego część bądź całość swojej pociesze.

Co ważne prawo bardzo ściśle reglamentuje sytuacje, w której młoda osoba tak młoda może zostać zatrudniona. Reguluje to artykuł 304 Kodeksu pracy. W paragrafie pierwszym wymienione są firmy bądź organizacje, które jako jedyne zatrudniać osoby, które nie ukończyły 16-stego roku życia. Są to podmioty prowadzące działalność: kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową. Tym samym dzieci i młodzi do ukończenia szesnastego roku życia mogą legalnie zostać zatrudnieni w celu zagrania w sitcomie, w teatrze albo w reklamie. Tym samym nie ma możliwości legalnego zatrudnienia młodzieży w tym wieku np. w pracach sezonowych (przy zbiorach truskawek) albo do rozdawania ulotek.

Artykuł 304 Kodeksu pracy nakłada dodatkowo wiele obowiązków zarówno na rodziców, pracodawcę, oraz inspektora pracy jako instytucję wydającą w tym wypadaniu zezwolenie na pracę. Jeśli więc uda się znaleźć podmiot z branży kulturalnej, artystycznej, sportowej lub reklamowej, który potrzebuje do pracy osobę bardzo młodą niezbędne jest jeszcze spełnienie bardzo wiele dodatkowych warunków aby uzyskać zatrudnienie. Pierwszym jest uzyskanie zezwolenie od inspektora pracy, który oceni czy ten rodzaj zatrudnienia nie powoduje zagrożenie dla życia, zdrowia i rozwoju psychofizycznego dziecka oraz czy nie zagraża wypełnianiu obowiązku szkolnego przez dziecko. Z informacji jakie pozyskałem, dużo łatwiej jest uzyskać takie zaświadczenie w trakcie wakacji, gdy nie ma zagrożenia, że praca będzie zagrożeniem dla wyników w szkole. Dodatkowo aby uzyskać takie zezwolenie niezbędna jest też pozytywna opinia poradni psychologiczno-pedagogicznej, o braku przeciwwskazań do wykonywania przez dziecko pracy lub innych zajęć zarobkowych. Taką samą opinię musi wydać też lekarz rodzinny.

Tym samym pozyskanie takiego zaświadczenia jest dosyć skomplikowane i będzie wydawane jedynie w ściśle określonych sytuacjach. Jak jednak wskazano zakaz ten powstał w celu ochrony osób młodych, by dać im pełną swobodę w skupianiu się na edukacji. Osoby zbulwersowane tym stanem, powinny wiedzieć, że braki w edukacji z tego okresu późno będzie nadrobić.

Nie mniej warto pamiętać, że dzieci bez względu na wiek mają prawo, a wręcz obowiązek wspierania rodziców (i naturalnie także rodzice dzieci) – reguluje to chociażby artykuł 87 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Interpretując ten przepis można wywnioskować, że dzieci mogą uczestniczyć w np. prowadzonej przez rodziców działalności gospodarczej, lub też w tzw. działalności nierejestrowej. Ciekawym sposobem dorobienia sobie przez małoletnie dzieci, może być wykonywanie przez nich w czasie wolnym od szkoły i zajęć edukacyjnych np. witraży, obrazków, przedmiotów z masy solnej, które mogą być później sprzedawane przez rodziców na aukcjach bądź ogłoszeniach internetowych. Zyski z tego będą zwykle niewielkie, ale może to być pierwszy sposób na poczucie szacunku do pracy i zarobionych samodzielnie pieniędzy. Wymaga to oczywiście współpracy pomiędzy rodzicami a ich dziećmi, ale bez ich zgody praca do 18-stego roku życia i tak nie będzie zgodna z prawem.

Kończąc warto mieć na uwadze, że w świetle polskiego prawa, najważniejszym obowiązkiem dziecka jest edukacja i legalna praca jest możliwa tylko jeśli nie będzie to z nią kolidować. Prawo ściśle reguluje i skutecznie ogranicza zatrudnianie dzieci, właśnie w tym celu by nie stwarzać sytuacji, w których dzieci byłyby wykorzystywane do pracy zarobkowej, kosztem możliwości pozyskiwania wiedzy. Nie ma niczego złego w tym aby jednak od początku uczyć się szacunku do legalnej pracy i pieniędzy – a pomysł by przy pomocy rodziców małoletnie dzieci zarobiły w wolnym czasie pierwsze pieniądze może skutecznie w tym pomóc.

Młodzież mającą więcej niż 15-ście lat zapraszamy do następnego artykułu, w którym poruszyliśmy prawne aspekty pracy z ich punktu widzenia.